Hang and Sell in Belgi?

Inleiding

De eerste zelfklevende postzegels in Nederland verschenen begin 1995 als pakketpostzegels. Eind 1996 verschenen de eerste december-blokjes met zelfklevers en de zakelijke postzegels in rollen als zelfklevers verschenen op 2 januari 1997. Het eerste geintegreerde hangboekje verscheen op 6 juli 1999. Thans is praktisch alles zelfklevend op enkele blokjes t.b.v. filatelisten na.

Hoe verging het op het punt van zelfklevers / autocollants onze zuiderburen?

Bij een terugblik zoals deze blijkt de Belgische Post toch op een enkel punt voor te lopen op de Nederlandse Post. De eerste Belgische zelfklevers verschenen op 1 december 1997 als een geintegreerd hangboekje: een postzegelboekje dat plano werd verkocht met een vouwril en een hangoog. Toch heeft dit boekje enkele Nederlandse accenten immers het werd gedrukt bij Joh. Ensched? in Haarlem.

De samenwerking tussen de Belgische Zegelwerkplaats in Mechelen en Joh. Ensched? bestond al enige tijd en zou geregeld blijken uit projecten die samen werden gedaan zoals de Belgische rolzegels gedrukt in Mechelen maar versneden en van rugnummers voorzien in Haarlem. Als Haarlem moeilijk zat qua personeel bij het controleren van postwaarden - het 'nazicht' - kwamen gespecialiseerde medewerkers van Mechelen enige tijd assisteren in Haarlem. Ook in dit verhaal over de zelfklevende Belgische postzegels duikt de naam van Joh. Ensched? regelmatig op.

Uiteraard zal de Werkplaats in Mechelen proberen zo snel mogelijk de zaken in eigen huis te kunnen afhandelen. En zo ook met de geintegreerde hangboekjes.

Al in oktober 1999 verschenen de eerste geintegreerde hangboekjes in Mechelen gedrukt en afgewerkt. Net als bij het vorige geintegreerde hangboekje ging het om bloemen naar een ontwerp van Andr? Buzin. De druktechnische verschillen met het vorige boekje:

een 'slit'-tanding die zonder moeite door kan gaan voor een 'echte' kamperforatie, zegels die omringd zijn door een 'matrix' van blanco papier tussen de zegels in; bij de 1997 boekjes schoof de 'slit'-tanding netjes in elkaar wat het onmogelijk maakte om door machinaal snijden zegels los te krijgen ten behoeve van de Filatelistische Dienst. Een euvel die we in Nederland anno 2002 nog steeds kennen als we zien hoe de Collect Club de bijplakwaarden van 2c en 12c aflevert! En niet te vergeten de veelheid aan compleet doorgestanste zegels.
De 'slit'-tanding is voor bijna alle in Mechelen vervaardigde geintegreerde hangboekjes met 10 [=2x5] zegels gelijk: 14:12 tanden horizontaal / verticaal met h.o.h. 2.00mm cq 2.04mm, als we de boekjes bekijken met het hangoog boven. Zoals eerder vermeld: er is een flinke tussenruimte tussen de zegels. De 4 bovenste zegels links hebben de linkerzijde gesneden, de 4 bovenste zegels rechts hebben de rechterkant gesneden, de beide zegels onderin hebben tevens de onderzijde gesneden. Er zijn dus steeds 4 verschillende zegels te onderscheiden qua 'slit-tanding'.
de vrij grove rasters - Mechelen heeft geen eigen Helio Klischograph of een vergelijkbare graveermachine zoals Joh. Ensched? doch besteedt dit werk uit aan Ets. de Schutter in Antwerpen. De rasters van het 1997 boekje zijn duidelijk veel fijner. Pas in 2001 zien we bij alle Belgische postzegels een veel fijner raster opduiken. Ook bij de hier besproken zegels.

Eind 1999 verschenen ook de eerste zakelijke postzegels op rolletjes in doosjes. Op wereldniveau waren/ zijn er maar 2 spelers: de drukkerijen van Australia Post beter bekend als Sprintpak [in feite SNP-Cambec?] resp. Joh. Ensched?. De eerste drukt de postzegels in offset met een velinleg pers en werkt ze af door ondermeer stroken van 25 zegels [of iets meer] aan elkaar te 'lassen'. Het zijn dus geen 'continue' rollen. Joh. Ensched? daarentegen gebruikt een Goebel rasterdiepdruk pers aan de rol en kan dus echt 'continue' rollen leveren zonder 'lassen' [althans niet binnen zo'n korte lengte van 100 zegels]. De Zegelwerkplaats in Mechelen heeft beide drukkerijen een opdracht gegeven voor het produceren van rollen van 100 in doosjes. Sprintpak mocht aan de slag met de 'Pelargonium' zegels - de zelfde tekening als bij het geintegreerde hangboekje van oktober 1999 en Joh. Ensched? kon aan de slag met een 'Tulpen' motief. Alles naar ontwerp van Andr? Buzin. Het 'Pelargonium' zegel met bestemming een genormaliseerde brief tot 20gr in het binnenlandse verkeer, de 'Tulpen' idem voor het buitenlandse verkeer.

Slechts de rolzegel 'Pelargonium' kreeg een vervolg in 2001. Dit maal weer een gemeenschappelijk project: de zegels werden gedrukt in Mechelen, de drukbanen werden naar Haarlem vervoerd alwaar ze werden afgewerkt. D.w.z. de zegels werden geslit, de overtollige 'matrix' werd verwijderd, de zegel werden tot rolletjes van 100 versneden, verpakt in doosjes, en terug naar Mechelen. Deze zegels zijn aan hun 3e versie toe; d.w.z. er zijn minstens 3 onderscheidbare oplagen/orders geweest. M??r hierover verderop.

Alle sinds 1999 verschenen geintegreerde hangboekjes zijn geheel gedrukt en afgewerkt in Mechelen.