Perforatie - Perforation

Als maat voor de perforatie is nog steeds algemeen gangbaar het aantal tanden per 2cm. Ondanks het feit dat al zo'n 60 jaar de perforeermachines kammen, lijnen of trommels hanteren waarvan de pennen op een vaste afstand van elkaar staan, levert het meten van de tanding nog steeds problemen op. Of men nu een Bondstandingmeter met afrondingen op een kwart gebruikt of een Stanley Gibbons met een glijdende schaal in één decimaal achter de komma, als het om nauwkeurigheid gaat is er een simpeler methode:

Gezien de vaste afstand tussen de pennen, en zeker bij Nederlandse zegels, het niet meer gebruiken van lijntanding, is het voldoende om van bepaalde zegelformaten de hart op hart-afstanden te weten.

De Nederlandse PTT geeft die bijna altijd op: 25x36mm voor de bijzondere uitgiften. Voor dit formaat kan men het aantal tanden tellen: 16 [soms 17] aan de korte zijde, 25 of 24 aan de lange zijde. Als we het aantal tanden gaan normeren op 2cm, dan ziet de berekening er als volgt uit:

korte zijde 16 tanden: 16 maal 20:25 = 320:25 = 12.800000
lange zijde 24 tanden: 24 maal 20:36 = 480:36 = 13.333333
lange zijde 25 tanden: 25 maal 20:36 = 500:36 = 13.888888

Uit deze maten blijkt al gauw welke problemen de Bondstandingmeter geeft vanwege de afronding op een kwart. De korte zijde geeft geen problemen: 12.8000 = 12 3/4. De lange zijde wel degelijk: 13.33333 verschilt zo weinig van 13.375 [halverwege 13.25 en 13.50] dat als het papier werkt, en dat zal zeker als de dwarsrichting van het zegel overeenkomt met de papierrichting, de metingen of uitvallen naar 13 1/2 of naar 13 1/4. De enige juiste notatie, wat afronding op een kwart betreft, is dan ook 13 1/4. 13.88888 verschilt nog minder van 13.875 [halverwege 13.75 en 14.00] zodat de meting ook bij niet werkend papier net zo goed uit kan vallen naar 13 3/4 als naar 14. De juiste notatie overigens is 14!

Meldingen bij dit formaat 25x36mm van de volgende tandingen:

12 3/4:13 1/4
12 3/4:13 1/2
12 3/4:13 3/4
12 3/4:14

zijn dan ook steeds te herleiden tot: 12 3/4:14, het zogenoemde G-formaat of 12 3/4: 13 1/4 of wel het Y-formaat.

Perforatie algemeen

De eerste postzegels moeten met de hand van elkaar worden gescheiden, d.w.z. gesneden of geknipt. Algauw werd gezocht naar effectievere middelen om de zegels van elkaar te kunnen scheiden zonder het vel bij voorbaat in een stapel losse zegels te veranderen. Met een naaimachine of een radeerapparaatje konden de vellen een voorbewerking ondergaan waarmee de zegels makkelijk afgescheurd konden worden. Deze primitieve middelen werden algauw vervangen door een perforatie met min of meer op gelijke afstanden van elkaar staande gaten welke machinaal werden aangebracht, niet meer op eigen initiatief door de postkantoren, echter als uitbreiding van de postzegelaanmaak bij de postzegeldrukkerijen. Perforatie als scheidingsmethode voor postzegels werd in 1854 voor het eerst toegepast, in Nederland van af 1867.

De perforatiemethoden kunnen we in 4 categoriëen onderscheiden

Lijnperforatie: dat wil zeggen eerst wordt een vel zegels horizontaal van perforatie voorzien daarna pas verticaal [of in omgekeerde volgorde]. Een vel van 10x10 zegels krijgt zo eerst 11 slagen horizontaal dan 11 slagen verticaal, in totaal 22 slagen van de perforeermachine.

Kam-perforatie: dat wil zeggen bij elke slag wordt een [of meer] zegelrij[en] aan 3 [of 4] zijden tegelijk geperforeerd. Bij een vel van 10x10 zijn 11 slagen nodig.

Blok- of vel-perforatie: in een slag wordt een heel vel of veldeel geperforeerd.

Scheer-perforatie: Een trommel met uitstekende pennen rolt over het papier en drukt op het raakvlak de pennen iets door het papier. Tegelijkertijd wordt aan de andere kant van het papier de opgeduwde gedeelte door een mes weg-gemaaid.

Kamtanding in Haarlem

3.2  Kamtanding 19e eeuw:

 A kort 12              13      16 20.8xĺ
                     1887-1929

3.3 Kamtanding 20e eeuw:

De Grover-machines vanaf 1913

aanduiding  perforatie-   aantal tanden max.afstand breedte     periode
                maat      aantalbasis zij

 A lang 12      maat    16  13al25.3x zij               1913-1939?

 A lang 12 3/4:13 at    16  14al25.3x20.8  20 = 506.8mm 19..-1971

 AAlang 13 :12 3/4at    14  32al20.8x      23 = 478.4mm 1948, dubb.vel
                                                        [3stuks]

 B dp   11:11 3/4               22  21  40.0x       13 = 520.0mm        1929-196?
 C kort 12 :123/4       15  19  24.2x31.5  22 = 532.4mm=1895-19??

 C lang 12:12 3/4       19  15  31.5x24.2  18 = 566.72mm1895-19?1913-1977?
                                                        [4stuks]

 C dp   12:12           19  15  31.5x24.2  17 = 536.35mm 4stuks]??, 1.09 i.pv. 0.92
 D dp   13 :14          20  19  30.0x26.6  19 = 570.0mmm1932-52
 E dp   12 :11 3/4      15  17  26.0x27.5  19 = 570.0mmm1934-38
        11 3/4:12       17  15  25.8x26.0  19 = 570.0mmm1934-38 1938-1940, 1949
 F dp   11 3/4:10 3/4   42  15  25.8x26.0  19 = 570.0mmm1933-
 G lang 14:12 3/4 3/4   42  15  25  196.36.0x29.7 13 = 468.0mm  1934-197?
                                                            15 = 540.0mm
 G kort 12 3/4:14
 H kort 11 3/4:13               14  20  24.0x31.0 13 = 468.0mm  1934-1971936-1950
 J1kort 14 :13 13       10  31  14.0x47.04.0x31.0 13 = 468.0mm  1938-19??
 J2kort 13 :14 13       10  34  14.0x49.04.0x31.0 13 = 468.0mm  1941-19??
 K2kort 12 3/4:13       10  34  19  179.31.0x26.0 13 = 468.0mm  1941-19?1939-195.
 L dprt 12 :12:13       16  34  19  179.5 = 121.2mm  ???
 M2dprt 12 3/4:13       16  34  19  179.22 = 557.48mm ???
 N2dprt 13 :12 13       22  29  33.4x36.12 = 557.48mm ???       1951-19??
 N dprt 11 :10 13       11  29  33.4x36.12 = 557.48mm ????? blok
 P dprt 13 :13 13       10  33  15.0x49.02 = 557.48mm ????? blok1953-19??
 Q dprt 10 3/4:13       10  33  13  239.24.0x35.248mm ????? blok1953-19?1957-196?
 R dprt 12 :13 13       15  25  24.1x38.04.0x35.248mm ????? blok1957-197?
 S1dprt 13 :13 13       15  25  24.1x38.04.0x35.248mm ???? blok
 T1dprt 12 3/4:12       15  25  14  208.22.0x33.048mm ???? blok         o.a. Malta
 T2dprt 12 3/4:12       15  25  14  288.22.0x46.2
 V2dprt 13 3/4:12       26  26  38.9x38.92.0x46.2               1965-19??, ook driehoek
 Z2dprt 12 3/4:12       25  24  39.0x39.0   10 = 390.0mm        1973

naamprt formaat1# tanden25  24  max.afstand 10 =breedte pendikte   # kammen
                        basis

Panta:

 A      12 1/4:12 1/4   7asis   18.0x13.0 10 = 190                2
 B      11 3/4:13 1/4   7asis   78.0x13.17.0x12.0 10 = 170                2
 C      11 3/4:13 1/4   7asis   17.0x12.0 10 = 170                1

Kroll:

 AA     12 3/4:13 1/4   7asis   17.0x12.25 = 632.5   0.92
 B2     12 :13 13 1/4   7asis   17.0x12.15 = 600     0.92
 B3     12 :13 13 1/4   7asis   17.0x12.15 = 600     0.92
 G3     14:12 3/4 1/4   7asis   17.0x12.36.0x29.68 17 = 612     0.92

Bickel:

hoh 1.50x1.45

 K1     13 1/4:13 3/4   7asis   10.5x39.15
 K2     13 1/4:13 3/4   8asis   12.0x39.15
 K3     13 1/4:13 3/4   9asis   13.5x39.15
 K4     13 1/4:13 3/4   10sis   15.0x39.15
 K5     13 1/4:13 3/4   11sis   16.5x39.15

Chambon:

 AA     13 :12 3/43/4   14sis   16.5x39.10 = 208.15          3
 CA     12 :12 3/43/4   15sis   16.5x39.10 = 242.1           2
 GA     12 3/4:1443/4   15sis   16.5x39.10 = 24210 = 250             2

Regina:

 AA     13 :12 3/43/4   14sis   16.5x39.21 = 436.8   0.9     4
 CA     12:12  3/43/4   19sis   16.5x39.10 = 315.5   0.9     2
 CC     12:12  3/43/4   19sis   16.5x39.10 = 315.5   0.9     2
 DC     13 :14 3/43/4   10sis   16.5x39.10 = 300     0.9     2
 EC     12 3/4:13 3/4   16sis   16.5x39.18 = 455.4   0.9     1
 GC     12 3/4:14 3/4   16sis   16.5x39.18 = 45520 = 500     0.9     2
 GG     14:12 3/4 3/4   16sis   25.5x39.18 = 45512 = 432     0.9     2

alle September 1964 behalve G: 06-11-68

de B-kam 11:11 3/4 met basis 22 tanden:

Zwitserland

1929 Pro Juventute3/4   16sis   22/1439.B14

Nederland

1929 Spoorwegzegels/4   16sis   22/1439.1924-33


Ned. Indië

1930 SpoJeugdzorgls/4   16sis   22/1439.B14

Curaçao

1946 Luchtpostorgls/4   22/15   B15

Nederlands  Nieuw Guinea

1959 Sterrengebergte4   22/16   B16
1961 Nieuw Guinea Raad  22/16   B16


Nederlandse Antillen

1954 Aruba Tourist Ass. 22/16   B16
1955 Koninklijke Bezoek 22/17   B17
1957 Geest. Volksgezondheid17   22/17   B17
1957 VoetbalVolksgezondh22/17   B17
1958 Landsradioksgezondh22/16   B16
1964 35jaar Luchtverbinding16   22/18   B18
1964 5jaar Carabische Raad16   22/18   B18
1964 Statuutarabische R22/20   B20

Luxemburg

1966 Statuutarabische R22/19   B19

de J1-kam  14 :14  met 20 of 30 tanden:


Luxemburg

1938 Willibrord

Nederland

1938 Kraaiutarabische R20/26   2J1.26
1948 Inhuldigingbische R20/26   20/236  2J1.23

Nederlandsch Indië

1948 Inhuldigingbische R20/26   20/236  2J1.23

Nederlands Antillen

1948 Inhuldigingbische R20/26   20/236  2J1.23
1951 Kindldigingbische R20/26   20/246  2J1.24
1962 Schakengingbische R20/23   2J1.23
1963 Kindkengingbische R20/23   20/173  2J1.17 ??
1964 Chemische Industrie20/23   20/283  2J1.28 ??

Suriname

1948 Inhuldigingndustrie20/23   20/243  2J1.24
1952 Watersnoodgndustrie20/24   2J1.24
1955 Car. Tourist Ass.ie20/24   2J1.24
1955 Bevrijdingst Ass.ie20/23   2J1.23
1960 Olympiadegst Ass.ie20/29   2J1.29

de J2-kam 13 :14 met 20 of 30 tanden:

Nederland

1941 Persoonsbewijszegels
1946 Kon. Wilhelmina, ontw.
        Konijnenburgs.ie20/26   2J2.26
1948 Zomernijnenburgs.ie20/27   2J2.27
1956 Rembrandtenburgs.ie20/26   2J2.26

Nederlands Nieuw Guinea

1962 Pago Pagoenburgs.ie30/20   2J2.30

Nederlandse Antillen

1947 Konijnenburgurgs.ie30/20   20/260  2J2.26
1957 Baden Powellurgs.ie30/20   20/260  2J2.26
1957 Int. Geo. Jaargs.ie30/20   20/260  2J2.26
1958 Kind Geo. Jaargs.ie30/20   20/260  2J2.26
1961 Kind Geo. Jaargs.ie30/20   20/240  2J2.24
1961 Andrea Doriaargs.ie30/20   20/300  2J2.30
1963 Geest. Volksgezondheid20   20/260  2J2.26
1963 150j Onafhankelijkheid20   20/210  2J2.21
1965 Olieindustrieelijkheid20   20/300  2J2.30

Suriname

1954 Jeugdwerktrieelijkh20/30   2J2.30
1961 Gebouwenktrieelijkh20/30   2J2.30
1961 Jamboretterieelijkh20/30   2J2.30
1962 Rode Kruisrieelijkh20/29   2J2.29
1962 Stoelmanshuis/Torarica
1962 Diaconessenhuis
1963 150j Onafhankelijkheid29   20/219  2J2.21






de N-kam 13 :12  met  22 tanden:


Nederlands Nieuw Guinea

1959 Sociale Zorgkelijkheid29   22/179  N17
1960 Sociale Zorgkelijkheid29   22/179  N17
1961 Sociale Zorgkelijkheid29   22/179  N17

Nederlandse  Antillen

1953 Beekenburgrgkelijkh22/17   N17
1960 Dag van de Arbeidkh22/18   N18
1962 Cultuur de Arbeidkh22/17   N17

Suriname

1958 Thaliar de Arbeidkh22/16   N16
1959 Statuut 10cArbeidkh22/15   N15
            15ccArbeidkh22/18   N18
1960 Statuut 20cArbeidkh22/18   22/15   N15
1960 VolkskunstcArbeidkh22/15   N15
1964 StatuutnstcArbeidkh22/15   N15

Verenigde Naties

1951 definitives

de P-kam 13 :13  met 20 of 30 tanden:

Nederland

1954 StatuutnstcArbeidkh20/25   2P.25

Nederlandse Antillen

1954 StatuutnstcArbeidkh20/25   2P.25
1958 Rode KruiscArbeidkh20/16   2P.16
1959 MonumentencArbeidkh20/25   2P.25
1959 StatuuttencArbeidkh20/25   2P.25
1960 NiewindtencArbeidkh20/25   2P.25
1960 KankerdtencArbeidkh20/25   2P.25
1964 Chemische Industrie20/25   20/27   2P.27
1965 ITUmische Industrie20/25   20/28   2P.28

Suriname

1953 Stadionhe Industrie30/18   3P.18
1954 Statuuthe Industrie20/25   2P.25
1961 Inheemse vruchtenie20/27   2P.27






de R-kam 12 :13  met 15 tanden:

Ceylon

1957 100 jaar Postzegels20/27   15/..

Suriname

1964 Ruimtevaartstzegels20/27   15/25
1965 Lincolnaartstzegels15/25
1965 Int. Samenwerkingls15/25
1965 Brokopondowerkingls15/25
1965 Kindopondowerkingls15/25   15/25

de C-korte kam 12 :12 met 15 tanden:

Nederland

1895 plakzegels
1907 de Ruyterowerkingls15/19   Ck.19

de C-lange kam 12:12  met 19 tanden:

Nederland

1913 plakzegels
1935 Zomerzegelserkingls19/15   Cl.15


de F-kam 11 3/4:10 3/4 met 42 tanden:

Nederland

1933 Omzet- en couponbelasting

de H-kam 11 3/4:13 met 14 tanden:

Nederland

1950 Leidse Universiteit19/15   14/20

Nederlandsch Indië

1939 Sociaal Bureauiteit14/20

Luxemburg

1936 Caritas Bureauiteit14/20

de K-kam 12 3/4:13 met 19 tanden:

Guatamala

1939

Nederland

1950 Kind


de Q-kam 10 3/4:13 met 13 tanden:


Ned. Antillen

1965 Mariniers


Belgisch Congo

1957 Rode Kruis