PTT-drukkerij

In 1936 werd in de PTT-drukkerij in Bern een begin gemaakt met plaatdruk op een Goebel-pers aan de rol. Al eerder hadden andere postadministraties Goebel-persen aangeschaft voor druk aan de rol: Duitse Rijk [1911, boekdruk], Itali? en Zuid Afrika [1928-29, rasterdiepdruk] en Denemarken [1933, plaatdruk]. De combinatie van plaatdruk en rasterdiepdruk vinden we voort het eerst bij de door Bern gekocht drukpers. Niet gelijk bij de eerste gedrukte zegels maar al wel bij de 1939 Landesaustellung zegels waar het Rode Kruis van het Zwitserse staatswapen in rasterdiepdruk is uitgevoerd. Ook bij latere zegels in gecombineerde druk is het dat Rode Kruis dat in rasterdiepdruk wordt gedrukt.

De notatie van de tanding is zo gekozen, bijvoorbeeld: Veltanding 11 3/4 12/14, dat de vezels altijd rechtop staan. In deze stand tellen we 12 tanden horizontaal en 14 verticaal. Er blijken in het algemeen slechts twee drukrichtingen gevonden te worden. Klopt de werkelijk stand van het zegelbeeld met de volgorde in de tabellen die hierna komen dan is de drukrichting B anders L.

Voorbeeld:

1938 Pro Juventute 5c heeft 14 tanden horizontaal en 17 verticaal. De tabel geeft 17/14. We mogen dan concluderen dat de drukrichting L is.

Op deze regel zijn natuurlijk uitzonderingen, en wel bij de zegels in rollen of in boekjes. Daarover later.

In 1945 werd een nieuwe drukpers in gebruik genomen van de machinefabriek Winkler Fallert A.G. in Bern. Met deze pers kon slechts ??n kleur plaatdruk worden gedrukt.

Bij de langlopende gebruikszegels werden de Goebel en de WIFAG naast elkaar gebruikt. De beide persen werden aangeduid met SSR [Stahl Stich Rotationspresse] plus de nummers 1 [Goebel] of 2 [WIFAG]. De taakverdeling was als volgt:

Gelukkig kunnen we bij het formaat 14/17 altijd zien of we met Goebel of WIFAG te maken dankzij de papier- en drukrichting.

Een tweede WIFAG [SSR 3] verscheen in 1966 en met deze pers konden twee kleuren rasterdiepdruk en ??n kleur plaatdruk worden gedrukt. De tweede Goebel [onder de naam Helvetia of ook SSR 4] verscheen in 1986 en met deze pers konden 4 kleuren offset gecombineerd met 3 kleuren plaatdruk worden gedrukt. De 3 kleuren plaatdruk vanaf ??n plaatdrukcylinder waarop door middel van schablonen tot 3 kleuren inkt konden worden aangebracht. In de praktijk is niet verder gekomen dan twee kleuren, maar meestal slechts ??n kleur.