|
Sommige ontwikkelingen bij de Nederlandse postzegels vinden in
stilte plaats en worden door verzamelaars niet opgemerkt. De PTT is
van de wijziging vaak wel op de hoogte maar kan na verloop van tijd
ook niet meer precies terugvinden wanneer de wijziging is doorgevoerd.
Een wijziging die bij de Sport-zegels voor het eerst is doorgevoerd
werd wel wereldkundig gemaakt.
- Al in 1992 werd bij de zegels in offsetdruk een fijner raster
in gebruik genomen. Wanneer de overgang van R100 naar R120 precies
heeft plaats gevonden, moet de verzamelaar aan de hand van het
materiaal zelf maar zien vast te stellen.
- In 1980 merkten verzamelaars dat de gom van het uit Engeland
afkomstige papier er anders uitzag. Vanaf medio 1980 werd het
Harrison-papier niet meer gegomd geleverd maar bij Joh. Enschedé van
synthetische gom voorzien. De verzamelaars zijn er steeds van
uitgegaan dat de chemische samenstelling gelijk die van het Harrison
gom was, d.w.z. polyvinylalchol met een dextrine toevoeging, zoals in
Engeland sinds 1973 met tegelijkertijd een blauwachtige
kleurtoevoeging i.p.v. een rose/cremeachtige voordien.
- In 1994 wordt door Harrison bij de Engelse zegels proeven
gedaan met PVA gom zonder dextrine omdat door het gebruik van dextrine
in de gom het papier minder vlak ligt en kan gaan krullen. Het is
lichter van toon dan bij de andere waarden uit die serie. Over de gom
wordt later geschreven: ´lay flat´ gum, a water borne adhesive
supplied by National Starch & Chemicals, which not only has lay
flat characteristics but also has a high humidity resistance, adhesion
to all kinds of paper and complete consistency. A 30 ton bulk storage
capacity tank has been installed by Harrisons who were expected to
begin using the gum from September 1995. In december 1994
verandert de gom-kleur bij de Belgische frankeerzegels op
Harrison-papier. Ook hier PVA zonder dextrine gom?
- De door Joh. Enschedé sinds 1991 vervaardigde zegels met Kon.
Elisabeth ontwerp Arnold Machin zijn niet op Harrison-papier gedrukt
maar op papier van Coated Papers Ltd, echter voorzien van PVA zonder
dextrine gom door Joh. Enschedé aangebracht. Deze gom lijkt als twee
druppels water op dat bij de Nederlandse zegels! Met andere woorden de
door Joh. Enschedé aangebrachte, en als D2b genoteerd gom, was altijd
[?] al PVA gom zonder dextrine.
- Sinds ruwweg een half jaar wordt voor de Nederlandse zegels
weer papier betrokken bij Harrison and Sons dat in Engeland al van gom
is voorzien. Sinds maart van 1996 komt daar bij dat de
gommeringsmachine door Joh. Enschedé is afgedankt. Alle recente zegels
van Nederland worden dus nu op papier met gom van Harrison gedrukt,
waarbij de gom - net als voor Engeland en België - geen dextrine
bevat. Voorlopige notatie: D2c. Aan verzamelaars nu de taak vast te
stellen welke zegels met D2b en welke met D2c zijn gedrukt, en hoe de
gomsoorten het beste uit elkaar gehouden kunnen worden.
- Bij meerkleuren-druk in offset [en boekdruk] werd traditioneel
gerasterd met een raster van haaks op elkaar lijnenstelsels waarbij
elke kleur een eigen hoek kreeg, in stappen van 15 graden: 15, 30, 45,
60, 75, en 90. Als het aantal rasterpunten per cm niet al te hoog was
werden voor het oog vaak rosetten zichtbaar, als de onderlinge
hoek tussen de kleuren of de dichtheid - het aantal punten per cm -
niet goed was afgesteld dan ontstond een moiré-effect zichtbaar als
een ruiten-patroon, een lappendeken. Het effect van rosetten of moiré
zou te verminderen zijn bij een hogere dichtheid van rasterpunten.
Vergelijkbare problemen krijgt men bij het kleur-copieren of
computerscannen van reeds gerasterde illustraties.
- Enkele jaren geleden werd hiervoor een oplossing bedacht. In
plaats van een machinaal getekend, gegraveerd raster op een glasplaat
dat fotografisch op een drukplaat werd overgebracht werd kon de
computer ingezet worden om lukraak puntjes te plaatsen, niet meer op
vaste afstanden van elkaar en in een rooster-patroon, maar afhankelijk
van het toeval of - met een geleerde term - volgens de leer van de
stochastiek. Het stochastische raster werd afhankelijk van
welk bedrijf de patenten vastlegde Star-screening of
Diamond-screening of iets dergelijks genoemd. Diamond
Screening is de merknaam van het procedé door Linotype-Hell ontwikkeld
dat voor de Nederlandse zegels met ingang van de Sport-zegels wordt
gebruikt. Hell als in de Hell Helio Klischograph zoals voor het
rasterdiepdruk-procedé in gebruik sinds een aantal jaren. Sommige
geavanceerde computer-programma´s voor beeldbewerking op personal
computers zijn al voorzien van zulke procedé´s zodat ook particulieren
in principe hun computer-plaatjes in meerkleuren-druk zouden kunnen
uitdraaien zonder bijwerkingen!
- Afgezien van de wijze van aanbrenging van zo´n raster is het
stochastisch raster niets nieuws. In de jaren ´20 werd voor
rasterdiepdruk al een mozaiek- of korrelraster gehanteerd, en bij
lichtdruk [fototypie] gaf het craquelé van de gelatine al van nature
een stochastisch raster. De Russische drukkerij GOZNAK in
Moskwa wist bij haar zegels in meerkleurendruk al vanaf de jaren ´30
de voordelen te benutten!
|
