|
De P[aństwowa W[ytwórnia] P[apierów] W[artościowych]) , de staatsdrukkerij voor waardepapieren in Warszawa had voor de oorlog de meeste Poolse zegels gedrukt in boekdruk resp. natte plaatdruk. Vanaf 1936 echter was de drukkerij voorzien van de toen zeer geavanceerde GOEBEL druk aan de rol plaatdruk pers met zelfs als tweede ter wereld [na Mexico] het gebruik van het GIORI-procedé om van één enkele plaat in meerdere kleuren te drukken [1938 Postzegeltentooonstellings-blok]. In de oorlog was de drukkerij zwaar beschadigd [Warszawa was immers in 1944 door de Duitsers met de grond gelijk gemaakt] en het zou nog tot in 1949 duren voordat in Warszawa weer een begin van de postzegelproductie kon worden gemaakt. De zegels van de volksrepubliek Polen werden in de eerste jaren na de 2e wereldoorlog gedrukt bij de Staatsdrukkerij te Kraków [Drukarnia Narodowa] in rasterdiepdruk en voorzien van diverse lijntandingen. Enkele emissies waren daarvoor in steendruk uitgevoerd bij de PTT-drukkerij in łódź [1945] resp. in boekdruk en rasterdiepdruk in Moskou [1944]. Op 22 juli 1944 werd door de Russisch-Poolse tegenregering in Lublin de Poolse volksrepubliek uitgeroepen, de legale regering in ballingsschap in Londen daarmee de facto van enig zeggenschap berovend. In die periode 1944-1949 werden een aantal zegels in het buitenland gedrukt. Langlopende frankeerzegels [1947 Arbeid] gedrukt bij de Franse Boulevard Brune postzegeldrukkerij te Parijs, maar ook enkele bijzondere series incl. blokken met het oog op de harde valuta van buitenlandse verzamelaars bij Courvoisier SA in Zwitserland in rasterdiepdruk [1946-48]. |
The P[aństwowa W[ytwórnia] P[apierów] W[artościowych]), the State Printers in Warsaw had been printing most Polish pre-war stamps in typography or wet recess/intaglio. Since 1936 however the Printing Works could use a then highly advanced reel-fed press made by Goebel, Darmstadt. They even produced the second [after Mexico] stamp to be made by the Giori-method [1938 Exhibition block]. During the war the Printing Works got severely damaged [Warsaw had been bombed flat in 1944 by the Germans] and it would take till 1949 before the PWPW in Warsaw could start producing stamps again. The stamps of the People's Republic of Poland would first be printed in Kraków in the Drukarnia Narodowa [State Printers] in photogravure and with various line-perfs applied to them. A few stamps before that had been printed in lithography in łódź [1945] at the PTT-printers or had been printed in Moscow by the State Printers [Goznak] in typography or photogravure [1944]. On July 22, 1944 the Russian government [together with Polish communist exiles] proclaimed the Polish People's Republic in Lublin. This meant the effective end of the legal government [in exile] in London. In order to have some presentable stamps, a few sets were ordered in France [1947 Workers set] in the PTT Printing Works of Boulevard Brune, Paris or in Switzerland, made by Courvoisier S.A. [1946-48]. The latter stamps were clearly meant to attract foreign collectors and their hard cash valuta. |
|
zegels in de jaren '40 gedrukt in het buitenland
In 1949 waren de zegels ter gelegenheid van het 22 Juli Manifest als eerste gedrukt in de herstelde PWPW, zij het in offset. De zegels waren al wel gegraveerd ten behoeve van plaatdruk.Enkele maanden later draaide de GOEBEL-pers de 75 jaar UPU zegels in plaatdruk van de rol. Medio 1950 nam de PWPW ook het drukken van de zegels in rasterdiepdruk over van de Drukarnia Narodowa gebruik makend vaak van hetzelfde drukmateriaal. |
|
In 1952 kreeg de GOEBEL gezelschap van een WIFAG [Winckler Fallert AG, Zwitserland] met de mogelijkheid om 1x plaatdruk, boekdruk en rasterdiepdruk te combineren. Rasterdiepdruk pas vanaf circa 1955. Deze machine zou tot in 1978 in gebruik blijven. Van de combinatiemogelijkheden werd zeer beperkt gebruik gemaakt. Meestal plaatdruk + rasterdiepdruk maar soms ook:
Bij een groot aantal zegels op deze pers in plaatdruk uitgevoerd vinden we op de velranden onverwacht nog in een andere kleur het andere procedé terug. |
|
In 1979 was de WIFAG vervangen door een modernere GOEBEL met de mogelijkheden van plaatdruk al of niet met 2x rasterdiepdruk. Als eerste zegel verscheen in 1979 de Piotrków Tribunalski zegel. Inmiddels was in medio 1970 een tweede GOEBEL-pers, dit maal goed voor 5 kleuren rasterdiepdruk van de rol in gebruik genomen. De op 9 oktober 1970 verschenen Dag van de Postzegel serie was de eerste vervaardigd op deze nieuwe machine. In 1970 werden slechts 4 emissies uitgegeven in rasterdiepdruk tegen 9 in offset, in 1979 waren het al 17 emissies in rasterdiepdruk tegen 7 in offset. Dat overwicht van rasterdiepdruk zou lang zo blijven. Vóór 1970 waren er naast de druk aan de rol-persen ook andere drukprocedé's in gebruik. Rasterdiepdruk eerst op de 1-kleuren vellen-drukpers die overgebracht was van de drukkerij in Kraków: Akropol [later Drukarnia Narodowa], daarna vanaf 1964 een Super Palatia van Albert, Frankenthal met velinleg tot in 1971. Offset komen we na 1949 voor het eerst weer tegen bij de Wintersport zegels van 31 december 1953. Toen nog 1-kleurendruk, maar de op 16 juni 1955 verschenen Dag van Kraków zegels waren al 4-kleurig uitgevoerd. Incidenteel komen we combinaties tegen - los van die op de WIFAG en GOEBEL's: Druktechnieken gecombineerd - Techniki kombinowane
|
|
Ook vóór 1970 werd al een ruim gebruik gemaakt van méérkleurendruk. B.v de bloemen-serie uit 1967 is als een van de laatste nog op de oude velinleg rasterdiepdruk-pers[en] gedrukt in 5 kleuren. Het is aantoonbaar gedrukt met velinleg omdat papier- en drukrichting haaks op elkaar staan. De Poolse zegels zijn dus na 1950 steeds in Warszawa gedrukt met als uitzonderingen de diverse rolzegels welke in RWEH-verband in Leipzig werden gedrukt. het is duidelijk dat de PWPW zelf ook in staat zou zijn geweest om zegels van de rol te drukken. Dat zou dan echter tegen de afspraken binnen de RWEH zijn geweest. Niet op de WIFAG die weliswaar rasterdiepdruk aan kon [zij het alleen als steunkleur bij plaatdruk] maar op de 5-kleuren GOEBEL. Echter die pers werd uiteraaard volop ingezet voor meerkleurendruk. Zeer incidenteel zijn bij de PWPW zegels voor andere landen gedrukt. Behalve voor enkele zegels in RWEH-verband [Vietnam] en East Africa werden de Poolse drukpersen voor zover bekend niet gebruikt voor zegels van andere landen. Irak en Libye misschien omdat vanuit Polen voor die landen de ontwikkelingshulp nogal omvangrijk was.
In het gedenkblad van 75 jaar PWPW echter is sprake van een groot aantal landen: Ajman, Manama, Ras al Khaima, Jemen, Oman, Fujeira, Sharjah, Marocco, Kuwait, Libya, Nepal en Ecuador. In totaal 510 zegel plus 92 blokken! Ooit eind 20-er jaren had de PWPW nog zegels gedrukt in plaatdruk voor Griekenland! |
|
Nog even kort samengevat de 4 diepdruk-persen met druk aan de rol:
|