DDR rolzegels

5-jarenplan

De Wertpapierdruckerei Leipzig begon in mei 1958 met het drukken van zegels in boekdruk op een druk aan de rol pers in plaats van met velinleg. De eerste rolzegels van de DDR werden dan ook aanvankelijk in boekdruk aangemaakt. In 1958 verscheen de kobaltblauwe 10 pf 5-jarenplan in rollen van 500 met een strook van 4 1/4 dummies geplakt, als einde van de rol, aan de onderzijde van de zegels, geen rugnummers. Kamtanding 14 1/4 15/18.

In december 1959 verschenen van dezelfde 5-jarenplan-serie de 5, 10, 20, en 50pf in geplakte rollen van 1000. Om de 10 zegels zat een stuk velrand met daarop met een numeroteur een 3-tallig nummer aangebracht. Voor dit experiment waren 40 rollen aangemaakt en werden de rollen uitgetest in Leipzig, Halle/Saale en Naumburg.

Walter Ulbricht

In 1961 verschenen de eerste waarden van een nieuwe frankeerserie zegels met de afbeelding van Walter Ulbricht in boekdruk. Formaat 26x21.5mm, Kamtanding 14 1/4 15/18. Papier CW [gecoat, wit fluorescent] op W [wit fluorescent], doorzicht IV, glanzende gelige arabische gom [A] resp. matte witte of geelachtige synthetische gom [B2, na oktober 1971]. Het papierdoorzicht uit te splitsen in IV en `IV [o.a. te zien aan de letters van het watermerk DDR of in spiegelbeeld] resp. in IV zonder DDR. Papierrichting altijd ↕.

De papiersoorten beperken zich tot de volgende periodes:

(!fs_min!)

• IV, DDR vanuit de gomzijde leesbaar 1961-72
• IV, zonder DDR februari - juni 1967
• `IV, DDR van de gomzijde spiegelbeeldig october 1968 - januari 1970 [papier waarbij de zeefzijde van een coating is voorzien]

De velzegels werden gedrukt in vellen van 10x10, aanvankelijk met velinleg [10 pf], later uitsluitend aan de rol.

Aan de hand van de bril van Ulbricht [en nog enkele andere kleine kenmerken] worden twee typen onderscheiden. Type I vanaf het begin in 1961, type II vanaf medio 1969. Type II vinden we alleen bij velzegels, een tussen-type IIa komt al in 1964 voor bij de 20 pf. De 30, 60, en 70 pf komen alleen voor in type I, de 35 pf en de 1 M alleen in type II.

In November 1962 verschenen de 5 en 10pf in boekjes van 2 M:

(!fs_min!)

• een blad 5pf 4x2, twee bladen 10pf 4x2. Het drukvel bevat 2x3 bladen gescheiden door een tussenstrook waarop het embleem van de Deutsche Wertpapier Druckerei: DWD in rood. Het drukvel is ten behoeve van de filatelisten in omloop gebracht.
• Van de boekjes zijn 3 soorten teksten bekend, de tweede verscheen in 1966, de derde in 1968 op papier `IV+DDR.

In december 1962 verscheen de 10 pf in geplakte rollen van 500 zonder rugnummers en voorafgegaan door een strip van dummies, 4 1/4 `Leerfelden`. In september 1965 verschenen nog de waarden: 5, 20 en 50 pf.

Eind 1965 verscheen eerst de 5 pf in rollen van 1000 met rugnummers, dit maal aan de rol gedrukt in boekdruk. Vanaf mei 1967 ook de 10, 20 en 50 pf. Onafgewerkte rolbanen zijn bekend waardoor het mogelijk is horizontale paren te vinden resp. zegels met velranden. In 1970 verscheen de 1M, die uitsluitend in een rolzegel-uitvoering werd aangemaakt, dus niet in loketvellen.

Rugnummers type n1, 4-tallig beginnend met 0 en eindigend met 0, 3-tallig eindigend op 5. De nummering is normaalstaand t.o.v. de andere nummers maar komt bij de 1M ten opzichte van het zegelbeeld zowel normaal als kopstaand voor! De 10 pf heb ik kopstaand t.o.v. het zegelbeeld, de 50 pf idem. Volgens de Michel Spezial Katalog komen bij alle waarden beide standen voor. De onderlinge verticale zegelafstand is om en om anders: 3.4 resp. 4.2mm. Michel vermeldt het bestaan van verschillende zegelformaten en noemt ze `drucktechnisch bedingt`, geeft verder geen verklaring en verklaart ze qua prijs gelijkwaardig.