Hoe ging het verder met de Zodiak serie

Na de beide afleveringen in het maart- en april-nummer 1997 van Philatelie zijn de nodige aanvullende gegevens binnengekomen. Niet alleen was ik in staat om tijdens meerdere bezoeken aan Polen zelf actueel materiaal aan te schaffen, maar ook lukte het me om herhaalde malen een afspraak te maken in Warszawa met de hoofdredacteur van het Poolse bondsblad 'Filatelista', de heer Bronisław Rejnowski. Rejnowski is in Polen - zoals al bleek uit de literatuuropgaven - degene die als eerste [en enige] de Dierenriem-emissie heeft beschreven en tot op heden de reeks zeer intensief volgt. Ik ben hem zeer dankbaar dat ik bij hem thuis zijn collectie mocht bekijken en dat we aan de hand van dat materiaal [met de UV-lamp erbij] het begrippenkader grotendeels op één lijn hebben kunnen krijgen en de meeste vraagtekens uit de tabellen hebben kunnen verwijderen.

Zoals al eerder gezegd is de serie gewijd aan de 12 tekens van de dierenriem. Dat zou kunnen betekenen dat de serie ook beperkt moet blijven tot 12 waarden. Veranderende posttarieven [zie apart overzicht] maakten nieuwe waarden noodzakelijk. In plaats van de Dierenriem serie uit te breiden is de PTT begonnen met een 'Poolse hoeven en boerderijen'serie [Dwórki Polskie]. En zelfs deze serie lijkt nu - in 2002 - te worden afgelost door een serie 'Poolse steden' [Miasta Polskie].

De soms ongemeen felle kritiek op de emissie - niet iedereen kan het spottende karakter waarderen - heeft vermoedelijk toch haar uitwerking gehad op de Poolse postadministratie. De nieuwe 'Poolse hoeven en boerderijen' serie [zie verderop] is niet zo gauw controversieel en veel makkelijker uitbreidbaar. De overlapping met de Dierenriem-serie was in eerste instantie redelijk beperkt gebleven: de 50 en 55gr als enige waarden. Wie aan het filatelisten-loket probeerde een complete serie dierenriem-zegels te pakken te krijgen had een probleem [aan de gewone loketten was de keuze nog geringer] want de 50gr was in 1998 al niet te vinden.

Van de 55gr was toen kennelijk nog een behoorlijk voorraad aanwezig. De 50gr gaf zelfs problemen met de bevoorrading van de [buitenlandse] postzegelhandel. Om toch in staat te zijn om complete series te leveren heeft de Poolse post de 50gr medio 1998 laten bijdrukken. Deze nieuwe oplage is uitsluitend via de filatelistische grootverbruikers afdeling [Centrum Handlu i Poligrafii] aan de aleja Grochowska in Warszawa te verkrijgen geweest.

Redelijk goed beschikbaar aan de loketten waren in 1998 nog de 5, 10, 20, 30, 70gr, 1, 2 en 5 zł. Ook deze waarden werden geregeld bijgedrukt. Op 3 maart 1998 verscheen in de 'Poolse hoeven en boerderijen' serie de 55gr en daarmee was een nieuwe druk - op fluorescent papier - van de 55gr Zodiak van de baan. In juli 1999 werd de situatie nog verder gewijzigd. De 'Poolse hoeven en boerderijen' serie werd uitgebreid met een 70g en 1zł waarde. Eind 1999 waren van de Zodiak-serie nog slechts de 5, 10, 20, 25 [inmiddels tijdelijk weer beschikbaar] en 30g alsmede de 2 en 5 zł redelijk goed te krijgen aan de postkantoren.

Voor medio 2000 gold het zelfde. Van de 40g werd nog even een oplage gemaakt met een nieuwe zwart cylinder, maar deze was slechts zeer kort verkrijgbaar. In april 2000 kwam daarbij nog een papierwisseling. Op 21 april 2000 werd overgestapt van Tullis Russell papier op papier van DeLaRue [v/h Harrison and Sons]. Alle hierboven genoemde 7 nog te verkrijgen waarden (5, 10, 20, 25, 30g, 2, 5 zł) verschenen geleidelijk op dit nieuwe papier dat afgezien van de gomkleur, ook niet meer zo glanst.

Op 20 juni 2001 wordt een 10gr uitgegeven in de reeks 'Boerenhoeven' [Dworki], die overigens de eerste paar maanden praktisch nergens te vinden was. De zeer grillige verkrijgbaarheid van [de meeste waarden van] de 'Dworki' serie zal latere verzamelaars nog wel gaan opbreken! In 2002 verscheen de 2 zł in de 'Poolse steden' reeks en ook de 5gr lijkt uit de tarievenlijsten te zijn verdwenen. Daarmee is medio 2002 de stand van zaken dat de 5gr hier en daar te vinden is, en verder de 20 en 30gr nog geregeld zou kunnen worden bijgedrukt alsmede de 5 zł. Deze laatste in 2002 al twee keer wat zeker te maken heeft met de hogere posttarieven. Eind 2002 waren overigens nog slechts de 20g, 30g en de 5zł over.

Met het verschijnen van de 20gr en de 30gr in de Steden-serie in 2005 bleef als laatste der Mohikanen de 5 zł over die gezien de voortdurende stijgingen van de tarieven vrij frequent moest worden bijgedrukt.