|
Uit de lange lijst van postkantoren valt op dat deze voornamelijk in het zuiden [District Katowice, in mindere mate Kraków] zijn terug te vinden. Slechts enkele in het noorden [Ciechocinek, Koszalin, Stargard Szczeciński, Słupsk], geen één in het midden of oosten van Polen. De suggestie in OEF dat het uitsluitend om plaatsen ressorterend onder Katowice zou gaan is onjuist. Gezien de ongelijkmatige geografische verdeling is er kennelijk iets eigenaardigs aan de hand. En om daarvan iets meer te begrijpen moet even verder gekeken worden dan wat vaak als 'puur filatelistisch' wordt beschouwd. Ik meende me te herinneren enkele jaren terug iets in de krant over een schandaal te hebben gelezen waarin ook de naam van Banpol viel. In de Poolse filatelistische pers is niets over de Banpol problematiek terug te vinden. Het is zeer onwaarschijnlijk - zie het verdere verhaal - dat de Poolse filatelist geen landelijk dagblad zou hebben gelezen of geen TV zou hebben gekeken. Kennelijk is men of bevreesd om de [goede] verstandhouding met de Poolse Post te verstoren of zijn deze aspecten gewoon niet in te passen in de 'teoria filatelistyki'. |
Een recente zoektocht op het internet levert zo'n 280 plekken op. De meeste zijn van recente datum en hebben betrekking op het bedrijf Banpol SA uit Warszawa als groot automatiseringsbedrijf. Een klein aantal echter heeft wel degelijk betrekking op een financieel schandaal zo blijkt. Eind mei 1998 verschijnt in een krant, de Dziennik Bałtycki een verhaal over Banpol SA uit Gdynia en de Districtspostdirectie in Gdańsk [DOP =Dyrekjca Okręgowa Poczty]. Er zouden contracten zijn afgesloten zonder een voorafgaande openbare aanbesteding. Banpol spant een rechtzaak aan tegen de uitgever van de krant en lijkt deze te winnen. De krant wordt verboden om nog iets over Banpol te schrijven. De Poolse journalisten zijn razend en zien dit als een aantasting van de persvrijheid. In maart 1999 wordt in hoger beroep het vonnis vernietigd. Volgens de rechter had Banpol geen poot om op te staan omdat in het gewraakte artikel geen kritiek op Banpol wordt geuit maar enkel op de Poolse Post. Inmiddels he eft ook Rzeczpospolita, het grote Poolse dagblad voor de zakenwereld, zeg maar de Poolse NRC, zich op Banpol gestort en een verband gelegd met eerdere grote financiéle schandalen rond 'Digital' en 'Hunter'. De 'prezes' van Banpol - en voorheen van 'Digital' - Krzysztof Suski is mogelijk verwikkeld in omkoop-praktijken. Zoals in Polen gebruikelijk zijn ook diverse politici en de staatsveiligheidsdiensten er bij betrokken. |
|
Het komt er grofweg op neer dat er geen openbare aanbestedingen zijn gedaan en dat de Post voor de apparatuur - van versnipperaars, telmachines voor bankbiljetten tot zegelautomaten - een veel hogere prijs - soms zelfs het dubbele - heeft betaald dan wat aan andere bedrijven voor dergelijke producten werd geoffreerd. De apparaten werden in leasing genomen van de Bałtycki Fundusz Leasingowy in Gdynia - een onderdeel van de Banpol-groep. Niet alleen de Post ondervond groot financieel nadeel ook de Poolse staatskas liep belastingcenten mis dankzij de leasing-constructie. In de organisatie van de Poolse Post - sinds 1992 een staatsbedrijf voor het openbare nut [Państwowe Przedsiębiorstwo Użyteczności Publicznej 'Poczta Polska' ofwel 'ppup Poczta Polska'] - is sprake van een Centrale Directie [met aan het hoofd de Dyrektor Generalny Poczty Polskiej] met daaronder 10 Districtspostdirecties. |
Wie weleens in de Fischer catalogus naar het onderdeel postzegelboekjes heeft gekeken, heeft zich misschien wel eens afgevraagd hoe het komt dat er een aantal 'DOP' s zijn die - kennelijk zelfstandig - postzegelboekjes hebben laten vervaardigen. Tussen maart en oktober 1997 achtereenvolgens: Łódź, Wrocław, Poznań, Kraków, Szczecin en Gdańsk]. De DOP heeft kennelijk nogal wat vrijheid. In dit Banpol-verhaal echter zullen de DOP's die vrijheid wat relativeren door te stellen dat heel duidelijk vanuit de Centrale Directie te verstaan was gegeven dat Banpol de 'hofleverancier' van de Post was en dat de afzonderlijke districten daar goed rekening mee dienden te houden. |
|
Bij het aan het licht komen van dit schandaal bleken twee DOP's zo verstandig te zijn geweest om een openbare aanbesteding te plegen: Wrocław en Poznań. De beide directeuren - al vanaf het begin van de jaren '90 in functie - zijn dat in 2001 nog steeds: Piotr Dziadek en Tadeusz Trawczyński. Bij de 8 overige DOP's werd in de val getrapt die Krzysztof Suski had uitgezet. Er werd onevenredig veel apparatuur besteld, de contracten werden voortdurend aangepast zowel qua aantallen en bedragen als qua soort apparatuur. Een enkele DOP deed bescheiden mee zoals Warszawa, het gros van wat Olsztyn kreeg werd nooit in gebruik genomen en bleef nog onuitgepakt bleef staan in de magazijnen. Uitgepakt of niet er moesten toch leasingkosten betaald worden! Na de rechtzaak in Gdańsk probeerden ook andere districtspostdirecties de in de jaren 1995-1997 aangegane contracten aan te vechten resp. onderhandelingen daarover te heropenen. Met name DOP Katowice had veel besteld. Terug naar eind 1997. De toenmalige algemeen directeur Grzegorz Szermanowicz treedt af, pas op 16 februari 1998 wordt een nieuwe algemeen directeur benoemd: Zbigniew Niezgoda [nomen est omen: de heer Niet Eens]. Deze begint met een grote schoonmaak, als eerste wordt de DOP van Gdańsk aan de kant gezet: Czesław Werner. Zijn opvolger per 21 maart 1998 Łukasz Żelewski treft een grote puinhoop aan en begint gerechtelijke stappen te ondernemen tegen de vorige functionaris[sen]. |
Het in 1997 gesloten contract omvatte versnipperaars, automaten, frankeermachines en archiefsystemen ter waarde van 4.6 miljoen DM plus 1 miljoen USD, alles bestemd voor de periferie van het district in de aangrenzende provincies. Het contract was slechts gunstig voor Banpol, niet voor de post, en er was geen openbare aanbesteding geweest. Als voorbeeld van de grove verspilwoede wordt gegeven dat er 700 document-vernietigers zijn besteld terwijl de noodzaak voor hooguit 30 aannemelijk kan worden gemaakt. Uit een briefkaart-automaat wordt maandelijks zo'n 100 zł aan kaarten getrokken, terwijl de maandelijkse pacht-kosten al 2.500 zł bedragen. Op het verbreken van het contract staat een boete van 25% van de waarde van de apparatuur plus BTW. Intern in het district was al eerder gewaarschuwd tegen de ongunstige voorwaarden en tegen de onevenredig grote aantal apparaten. De DOP stond er echter op dat de service van de post verbeterd diende te worden. Ook in de rayons van het district heerste er twijfel; in de r ayon Bydgoszcz werd een verbod uitgevaardigd om de automaten in ontvangst te nemen. Het is de hiernetboven genoemde informatie die door Dziennik Bałtycki naar buiten werd gebracht en leidde tot de door Banpol aangespannen rechtzaak. Rzeczpospolita echter brengt dezelfde informatie gewoon in het landelijke dagblad. In latere krantenartikelen worden sommige aantallen iets aangescherpt en gaat het om 722 versnipperaars en 80 briefkaart-automaten waarvan 45 in gebruik genomen. |
|
In juli 1998 zegt Niezgoda alle directeuren ontslag aan en schrijft een 'konkurs' [zie o.a. het weekblad Poczta Polska van 26.07.1998] uit voor 10 nieuwe directeuren, waarop kandidaten vóór 1 augustus 1998 dienden te reageren. Vier personen hadden een gunstige uitgangspositie: Piotr Dziadek en Tadeusz Trawczyński van de beide DOP's waar een openbare aanbesteding was gehouden, Łukasz Żelewski van Gdańsk die in maart net was benoemd en de plaatsvervanger van DOP Katowice Tadeusz Łabaj [de directeur, Andrzej Pachelski, was met ziekteverlof]. Tadeusz łabaj komt al in juli 1998 in actie om het beleid van de directeur aan de kaak te stellen: 'we hadden een computersysteem hoog nodig voor het gehele bedrijf, maar daar dacht niemand aan. In plaats daarvan werden enorme hoeveelheden zegel- en kaart-automaten alsmede document-vernietigers besteld. Ronduit geldverkwisting. Een deel van de apparatuur werkte niet zo als het moet. Het couverteer- systeem kostte ruim 800.000 USD, maar stond ongebruikt. Wanneer er een opdr acht kwam bleek de machine slecht te zijn afgesteld en konden we de opdracht handmatig gaan doen voordat de service van Banpol in actie kwam.' Het aantal bestelde document-vernietigers was niet alleen in Gdańsk hoog, ook Katowice kon er wat van: 900. Telmachines voor bankbiljetten kostten Olsztyn 1900 USD per stuk, Gdańsk betaalde de Banpol-groep 1200 USD, maar klanten van Banpol buiten de posterijen betaalden slechts 642 USD. |
De couverteermachines kostten Katowice 848.000 USD, Warszawa was evenveel kwijt, maar Poznań zou slechts 485.000 USD hoeven te betalen [andere bedrijven offreerden Poznań vergelijkbare apparatuur voor 285.000 USD]. Op 12 juli 2000 doet de Poolse Algemene Rekenkamer [NIK] een uitspraak die vernietigend is voor zowel Banpol [inclusief Bałtycki Fundusz Leasingowy en enkele andere bedrijven] als voor de Poolse Post [zowel de Centrale Directie o.l.v. Grzegorz Szermanowicz als alle 10 [??] Districtsdirecties]. Waar het gaat om aangespannen rechtszaken en lopende onderzoeken zijn het bijna uitsluitend de voormalige functionarissen van de Poolse Post die worden aangesproken. De 'grote boze wolf' Krzysztof Suski blijft geheel buiten schot. Zijn werkterrein is inmiddels van Gdynia verplaatst naar Warszawa. Diverse kleine staatsbedrijven in de provincie Warszawa die worden geprivatiseerd komen onder de Banpol-vlag. Zijn laatste ambitie is het mogen verzorgen van de geplande landelijke volkstelling in 2002 in samenwerking met het centraal bureau voor de statistiek GUS [=Główny Urząd Statystyczny]. Dit maal geheel conform de regels van de openbare aanbesteding zij het dat Banpol al eerder enkele kleine opdrachten voor GUS had binnengehaald en precies wist hoe in te spelen of de behoeftes van het GUS. De offerte van Banpol viel twee keer zo duur uit als dat van de concurrenten, maar wat de doorslag gaf was de 'kwaliteit'... |