Kartonsoorten - Casparie

Voor de hangzakjes zijn diverse kartonsoorten gebruikt. Een indeling daarbij maken is nog wat lastig bij gebrek aan beschikbaar materiaal. Van de hangzakjes-varianten V3 en V4 echter is het karton redelijk goed bekend. De karton-varianten geven we aan met de notaties: K3 en K4:

K3

Het 'chloorvrij gebleekt karton' geeft onder de UV-lamp een 'witte' reactie [W, wit]

K4

Het 'gerecycled karton', dat onder de UV-lamp een veel minder duidelijke reactie geeft [V, vuilwit, vervuild met wit-oplichtend vezels tegen een inerte achtergrond]

Ook bij de hangboekjes vinden we variatie in het karton. We moeten er goed bij stilstaan dat de kwaliteit van het karton vooral betrekking heeft op de te bedrukken voorzijde. Als we hangboek-kaften open maken en bekijken dan valt er een grote variatie aan licht/donker op.

In het Bulletin van Postaumaat is hierop door Simon Delfos al gewezen, zij het dat het er op lijkt dat hij een 'driedeling' verbindt aan drie groepen hangboekjes. Dat is niet juist. De variatie van de binnenzijde onder UV levert een groep die met V kan worden omschreven en waarvan de intensiteit van het wit-oplichtend varieert, maar ook een karton-soort die vrij sterk wit oplicht en met W zou kunnen worden aangeduid. Kortom, de grove indeling tussen 'dof' en 'wit' is misschien nog wel praktisch te hanteren, de verdere indeling tussen 'dof' en 'minder dof' niet. Belangrijk is echter met name de voorkant waar duidelijk een glanzende laag is aangebracht [geimpregneerd?] die ofwel geheel glad is ofwel geribbeld/gerimpeld. Onder UV reageert die laag inert [lijkt alle licht te weerkaatsen] of zwak wit oplichtend.

Voor de hangboekjes is een vijf-deling voorlopig voldoende:

K5

glad oppervlak, 'dof' onder UV, coating weerkaatst; karton zelf [aan de onbedrukte binnenkant] reageert 'vuilwit'.

K6

glad oppervlak, 'vuilwit' onder UV; coating weerkaatst niet, karton zelf [aan de onbedrukt kant] reageert 'vuilwit'.

K7

horizontaal gerimpeld oppervlak, 'vuilwit' onder UV; coating weerkaatst niet, karton zelf [aan de onbedrukte binnenkant] reageert 'vuilwit'. Optisch is het karton aan de binnenzijde duidelijk zwarter/donkerder.

K8

glad oppervlak, 'meer dof dan vuilwit' onder UV; coating weerkaatst niet, karton zelf [aan de onbedrukt kant] reageert 'vuilwit'.

K9

min of meer glad oppervlak, nogal vlekkerig/gemarmerd, 'wit' onder UV; K8 doet glanzender aan dan K5, wat bij het voorkomen van beide soorten bij één boekje een handig kenmerk is: Sail 2000 en Kind 2000 .

K5 komt voor bij de allereerste hangboekjes met H0 en H1, dan zijn de H2 boekjes bijna alle met K7, behalve de 'Ouderenzegels 1999' welke met K5 en de Kon. Beatrix-boekjes welke ook met K8. Alle H3+R1 boekjes hebben K6, maar ook incidenteel - zo blijkt uit een vondst van de '10 van 80' met K5. De H3+R0 boekjes zijn weer op K5 tot aan de 'Nachtwacht 110' medio 2000. Voor de eerste druk van de 'Nachtwacht 110', maar ook voor 'Sail 2000', 'Kind 2000' en Prioritybladen [nieuwe stijl] wordt K9 gebruikt. Vanaf eind 2000 is het weer allemaal K5.

De intensiteit van de witmakers - de mate waarin de luminescentie door de coating wordt waargenomen kan flink variëren. De K8 van de Kon. Beatrix-boekjes met H2 doet nogal 'dof' aan in vergelijking met de K7 versies.

Boekjes met verschillende kartonsoorten vinden we bij:

K7 en K8

Kon. Beatrix-boekjes in H2/H2+

K5 en K6

10 van 80 [H3+R1] [ook andere kaften op hetzelfde drukvel moeten bestaan]

K5 en K9

Sail 2000, Kind 2000, Nachtwacht 110, Aangetekend

Ondertussen kunnen we uit de Casparie-documentatie iets opmaken over de karton-leveranciers.

Alle H2[+] -boekjes heten op 'Lusoplex' karton te zijn gedrukt [zou dan omvatten: K7 en K8]. Daarna verschijnt 'MCM Mayr-Melnhof-Lokati' [voor de K5 en K6]. Voor 'December 1999' heet Seviboard te zijn gebruikt. Voor 'Zaanse Schans' wordt Manteca opgegeven [zal K9 moeten zijn]. Dit alles in tegenspraak met de vermelding van Lusoplex bij Ouderen 1999, waarbij de Ouderen in feite zowel qua oppervlak als qua UV-reactie duidelijk afwijken.