BANPOL Terug naar de zegels zelf / The very stamps

Het OEF artikel concentreert zich voornamelijk op de van uit de automaat aangebrachte tekst: kantoornaam, waardeaanduiding, datumaanduiding en dergelijke. Van de reeds voorbedrukte zegel zonder dat alles worden alleen verschillen waargenomen in dikte van de verticale balk links. In Filatelista [en Fischer die niet méér geeft dan de informatie uit Filatelista] blijft de voorbedrukte zegel eigenlijk geheel buiten beeld. Rejnowski vermeld nog wel de onder de UV-lamp zichtbare 4-puntige sterren.

Het voorbedrukte zegel lijkt te zijn vervaardigd in 5 kleuren offset: lichtblauw voor een onderdruk met de tekst 'Poczta Polska' herhaald, donkerblauw voor de contouren van de posthoorn en de tros, okergeel voor de binnenkant van de posthoorn en goudbruin voor de verticale balk links en een slechts onder UV-lamp zichtbare druk. Of het bij alles gaat om offset is nog maar de vraag. De verticale balk vertoont soms een dermate fijn regelmatig kruisraster dat je niet verwacht bij de druk van zulke 'etiketten'. Flexodruk misschien?

Als we alle 'ruis' in de vorm van her en der verspreide donkerblauwe stipjes en druppels e.d. even vergeten, en ook de donkere plekken in de lichtblauwe tekst, dan kunnen we 3 hoofdtypen van de voorbedrukte zegel onderscheiden, ook in chronologisch opzicht:

De oorspronkelijke 3 types / The 3 original types

Type 1

schicht in cirkel begint links tegen de kabel aan; 1e horizontale rij van het 'net' van de kabel onderbroken, 2e horizontale rij alleen rechts; linker kabel-eind tegen de 'hoorn' aan onderbroken; de eerste twee kolommen van het 'net' van de kabel ongeveer even breed; de 5 4-puntige sterren rechts van het etiket zijn nauwelijks zichtbaar onder UV.

Type 2

schicht in cirkel begint links een eind van de kabel af; de schichtpunten zowel links als rechts zijn kleiner; 1e horizontale rij van het 'net' van de kabel rechts onderbroken en aan de bovenkant gespleten met gele gedeeltes; voorlaatste kolom van het 'net' van de kabel onderaan onderbroken; linker kabel-eind tegen de 'hoorn' aan niet onderbroken; de eerste twee kolommen van het 'net' van de kabel ongeveer even breed; er zijn geen 4-puntige sterren rechts van het etiket te zien onder UV.

Type 3

schicht in cirkel begint links tegen de kabel aan; 1e en 2e horizontale rij van het 'net' van de kabel niet onderbroken; linker kabel-eind tegen de 'hoorn' aan niet onderbroken; de eerste twee kolommen van het 'net' van de kabel ongelijk breed; de 5 4-puntige sterren rechts van het etiket zijn goed zichtbaar onder UV.

De lichtblauwe tekst van de ondergrond is bij beide eerste typen vrij mager in vergelijking tot dat van het derde type. Bij het tweede type is ook ter hoogte van de posthoorn en de verticale balk het lichtblauw uitgespaard, dit in tegenstelling tot beide eerste typen.

Alle tot in 1999 in Filatelista afgebeelde Banpol-zegels - met beide soorten datum-notaties - vertonen type 1. Type 3 ken ik alleen van Nowy Targ en heb ik met datums van augustus 2001. Type 2 heb ik vanaf midden 2000 uit Kraków 1 en ook gemeld gezien van enkele andere plaatsen, alle op z'n vroegst in 2000.

De vroegere reden om type 2 als laatste te nemen was niet alleen dat de lichtblauwe ondergrond bij dat type pas wordt uitgespaard, maar ook dat de kleur van het drager-papier [zie de achterzijde] bij het eerste en het derde type gelijk is en afwijkt van die van type 2.

Inmiddels is via Filatelista een 4e type gemeld zonder vermelding van plaats of tijd met slechts twee fragmentarische afbeeldingen!

Krzysztof Jarosz, Bronisław Rejnowski, Specjalizacja znaczków z automatów BANPOL - FILATELISTA 2003, nr 11, s. 564-565, nr 12, s. 632-633

Bronisław Rejnowski, Znaczki z automatów czy frankatury mechaniczne. FILATELISTA 2000, nr 9, s. 460