Luminescentie

Lichtgevende zegels een doel op zich?

Inleiding

Postzegels werden al heel vroeg onder een kwartslamp welke UV-licht afgaf gehouden om uit te vinden

of er verschillen tussen ogenschijnlijk dezelfde zegels te zien waren.
of er aan zegels geknoeid was, of ze wel authentiek waren.

In de jaren 50 werd waargenomen dat er aan het papier stoffen waren toegevoegd zodanig dat het totaalbeeld van de zegel onder een kwartslamp lichter leek.

Kwartslampen waren niet goedkoop en slechts weinigen konden het zich veroorloven zegels op zo'n manier te bestuderen. De doorbraak bij verzamelaars kwam met de invoering in de Duitse Bondsrepubliek van speciaal geprepareerd papier ten behoeve van het opzetten [zorgen dat de enveloppe zo geplaatst is dat de zegels daar zitten waar een stempelmachine bij kan] en sorteren van post: Postmechanisatie. Met een simpel kwartsglas en een zaklantaarn voor nog geen tientje konden de Duitse zegels onderzocht worden op de aanwezigheid van luminescentie, om de gele Heuss en gele Beroemde Duitsers van de gewone te kunnen onderscheiden.

In 1962 werd ten behoeve van de Nederlandse postmechanisatie een proef genomen met Duits papier welke resulteerde in de zogenaamde Gouda-zegels. De proef had wel het gewenste resultaat echter een direct vervolg bleef uit. En pas in 1967 werd een geheel nieuwe papiersoort geintroduceerd: het zogenaamde fosforescerende papier. Het is dit fosfor-papier dat met enige variatie tot op heden in Nederland voor de postmechanisatie wordt gebruikt.

In de tweede helft 60-er en de volle 70-er jaren was UltraViolet een rage onder verzamelaars van eigentijdse zegels, en dat niet alleen in Nederland.

Echter naarmate het experimentele karakter verdween en praktisch alle zegels van een bepaald land luminescerend geworden waren, verschoof de belangstelling van de zegels naar de technische en posthistorische achtergronden van Postmechanisatie, en werden de aanmaaktechnische aspecten van de postwaarden nogal verwaarloosd.

Door de Studiegroep[en] Ultraviolet en Postmechanisatie is baanbrekend werk verzet, en een ongelooflijke hoeveelheid documentatie gepubliceerd. Deze documentatie is ook een pracht voorbeeld van internationale samenwerking en taakverdeling. Samen met de min of meer aangetrouwde Studiegroepen Velrandbijzonderheden, en Automaatboekjes en Rolzegels zijn deze Studiegroepen grotendeels verantwoordelijk voor de renaissance van de eigentijdse filatelie.