Interview in "Koning met helm"
10-06-1997
door
Rudy de Vos [secretaris] en Guy Jorion [voorzitter, uitgever]
Prins de Lignestraat 1 bus 2
B-3001 Heverlee - België
|
In het juni-nummer van 1997 van het kwartaalblad van de Studiekring Koning met Helm verscheen in de rubriek In de spot een interview met R.C. Bakhuizen van den Brink. |
Wie is de heer Bakhuizen van den Brink?
Ik ben Rein Bakhuizen van den Brink, 49 jaar jong, getrouwd met Ewa uit Kraków, Polen. We hebben een negenjarige zoon Lech. Ik ben van oorsprong wiskundige afgestudeerd aan de Rijks Universiteit in Leiden. Na mijn studie in de automatisering terechtgekomen in de gezondheidszorg - met een mooi woord medisch informaticus geworden. Tijdens mijn studie ook intensief met linguistiek en met name proto-Indoeuropees bezig geweest. Op dit moment als free-lancer tolk/vertaler [Nederlands-Pools] en DTP-er werkzaam. Het DeskTopPublishing leerde ik als informaticus kennen bij de introductie ervan op de drukkerij van het ziekenhuis waar ik werkte. Uitgever cq hoofdredacteur van een tijdschrift voor de Pools-Nederlandse gemeenschap in Nederland.
Hoe bent u er toe gekomen om postzegels of ander filatelistisch materiaal te verzamelen? Bent u later een andere richting ingeslagen of houdt u nog steeds vast aan het begin-item?
Als gymnasiast overgestapt van het verzamelen van de sigarenbandjes van mijn vader naar het verder verzamelen van de postzegels die m'n ouders al vanaf mijn geboorte bleken te hebben verzameld. Als 17-jarige lid geworden van de plaatselijke postzegelvereniging. Via een aangetrouwde oom gecoached in de richtingen posthistorie en postwaardenproductie. Dat laatste sprak met het meest aan - geïnspireerd door diens publicaties over de postwaardenproductie van Joh. Enschedé en Zonen - waaronder dus ook de Helm! - - en al spoedig wist ik hem meer te vertellen over de druktechnische achtergronden van andere landen dan Nederland en Overzee. Eind 1968 de eerste publicatie over de zegelaanmaak van het Australische Gemenebest. Daarna volgden in rap tempo publicaties over de postwaardenproductie van Zwitserland, Nederlands Indië en Indonesia, Nieuw Zeeland, en Papua and New Guinea.
In welke organisaties bent u actief en hoe bent u terecht gekomen bij de organisaties?
Rond 1969 ontstonden in Nederland diverse Studiegroepen van de meest uiteenlopende landengroepen. Ik ben van een groot aantal lid geworden met als voornaamste oogmerk van bijeenbrengen van documentatie rond de postwaardenaanmaak van die gebieden en het publiceren daarover. Een belangrijk aspect is het systematisch onderzoek van druktechnische zaken die een geïnteresseerde leek met goede ogen en loupe zelf kan vast stellen. Eenmaal goed in kaart gebrachte zaken moeten vervolgens een code of notatie krijgen. Berucht is in dit verband de complexe materie van papier en gom die met name in de Belgische filatelie speelt, maar niet alleen daar!
Sinds de midden jaren '70 ben ik verbonden aan het Bonds Documentatie Centrum van de Nederlandse Bond van Filatelisten-Verenigingen en van daaruit jarenlang intensief bezig geweest met het opzetten van een Leidraad Postwaarden Nederland.
Vanaf begin 1983 verzorg ik een maandelijkse rubriek Nederland voor het Nederlands Maandblad voor Philatelie. Dankzij de goede samenwerking met de PTT heb ik de mogelijkheid gekregen om zegelmateriaal, complete drukvellen - meestal in onafgewerkte staat - te bestuderen ruim voordat de zegels aan het loket zouden komen. De uitvoerige beschrijving kon zo in het Maandblad verschijnen vóórdat de zegels uitkwamen. De tijdsplanning is de afgelopen jaren door de privatisering van de PTT wat in de knel gekomen, de uitvoerige beschrijvingen vinden nog steeds plaats.
Vanuit mijn werk als informaticus en interesse lid van specifieke vakgenootschappen en commissies zoals b.v een normcommissie met betrekking tot het gebruik van niet-Westeuropese lettertekens in teksten, de diverse ISO-8859 standaarden. Dat laatste is nu zeer belangrijk om b.v. op het Internet de Poolse homepages leesbaar op het scherm te krijgen. In Polen werden in de automatisering circa 20 verschillende manieren gehanteerd om de 18 typisch-Poolse lettertekens vast te leggen.
In 1990/1991 verscheen de door u samengestelde brochure "De postwaardenproductie in België". Hoe komt een Nederlands filatelist ertoe een uitgebreide studie te schrijven over de frankeerzegels van België?
Het antwoord op deze vraag ligt al voor een deel besloten in de antwoorden op eerdere vragen. Dat ik me gestort heb op België is nogal toevallig. In 1980 heb ik op verzoek van Jan Dekker [de aangetrouwde oom] een artikel geschreven voor de tentoonstellingscatalogus van Helsinki. Ik was vrij in mijn keuze en besloot tot een verhaal over zegels in rasterdiepdruk waarbij duidelijk aan de hand van de drukrichting en de rastermaat verschillen vast te stellen waren bij langlopende frankeerzegels van o.a. Indonesië, Israel, België, Noorwegen, Groot-Brittannië en Nederland. Enkele jaren later is het verhaal - dat toen alleen in het Fins werd afgedrukt - aangepast nog eens voor het Nederlandse publiek gebracht als Uit Uw dubbelen Uw verzameling verdubbeld. De uit dat verhaal zeer summiere informatie is ten behoeve van het Maandblad verder uitgewerkt en omgezet in artikelenreeksen. De reeks over België had qua planning te maken met een promotie-campagne van het Maandblad in België rond Belgica 90. Ik mocht mij zeer gelukkig prijzen dat ik voor de artikelreeks de volledige medewerking kreeg van de Zegelwerkplaats in Mechelen.
Heeft u plannen om in de nabije toekomst een aanvullende uitgave (na 1990) te verzorgen?
Sinds het verschijnen van het boekje is het streven steeds geweest om een vervolg erop te verzorgen. Ook is een korte tijd sprake geweest van een Franstalige editie. Het Maandblad heeft nu al enkele maanden een advertorial opgenomen uit België waarvan de bedoeling was om die om te werken tot een volwaardige rubriek België. In dat kader hoop ik dit jaar weer een bezoek te kunnen afleggen aan Mechelen en via een artikelenreeks een vervolg te presenteren.
Zijn er nog andere werken van u verschenen? Welke?
Zoals al aangegeven artikelenreeksen in het Maandblad voor Philatelie en bulletins van diverse studiegroepen over de postwaardenproductie van de volgende landen:
Nederland, Nederlandsch-Indië, Indonesië, Ned. Nieuw-Guinea, Papua and New Guinea, Australië, Zwitserland, Luxemburg, Israel, Oost-Europa als economisch blok, Zuid-Afrika en Groot-Brittannië.
Van enkele van bovengenoemde gebieden ligt al zoveel materiaal voor dat het uitgeven van gespecialiseerde handboeken een kwestie is van de nodige stimulansen uit de verzamelaarswereld om tot een finishing touch te komen. In alle gevallen gaat het gegevens die in de betreffende landen nauwelijks of in het geheel niet zijn onderzocht en beschreven.
Nederland, Nederlandsch-Indië, Indonesië, Ned. Nieuw-Guinea, Zwitserland, Luxemburg, Israel en België.
Heeft u zich ooit verdiept in de Belgische bevrijdingsuitgifte (Koning Albert I met helm); in Nederland bekend als de staalhelm? beschikt u over informatie die niet (inter)nationaal gepubliceerd werd?
Ik heb in de tweede helft van de jaren 60 een uitvoerige inventaris gemaakt van alle zegels die bij Joh. Enschedé en Zonen zijn gedrukt. Het artikel Enschedé Abroad had moeten verschijnen in het Amphilex-nummer van het Maandblad in 1967. Het is er niet van gekomen. De documentatie-kaartjes daarvan zijn uiteraard bewaard en ook enkele aantekeningen die ik samen met Jan Dekker heb gemaakt bij een lid van de toenmalige Studiegroep België. Bij de Helm-zegels ging het voornamelijk om de tandingen en om de papierrichtingen [en daarmee samenhangende vervormingen van de zegeltekening].
Na het overlijden van Jan Dekker in 1983 was zijn documentatie enkele jaren spoorloos totdat de weduwe bij het opruimen van kelders/schuur een hoop papier-troep aantrof die ze door Jan Dekker jr liet ophalen. Ik heb daarna alles wat niet postwaarden-materiaal was [moest verkocht worden om geld op te brengen] meegekregen. Wat van de briefwisselingen, fotocopiëen en aantekeningen over is - veel was met schimmel zo aangekoekt dat het niet meer te redden viel - ligt bij mij thuis te wachten op tijd en energie om er orde in aan te brengen. Waar b.v. copiëen van archief-gegevens van Luxemburg nog wel in goede staat verkeren moest ik tot mijn grote spijt vaststellen dat de Belgische gegevens door Jan Dekker er uit gelicht waren [t.b.v. een artikel, het beantwoorden van een vraag?] en niet meer zaten tussen de papiermassa die ik van neef Jan heb.
Op welke wijze houdt u uw verzamelingen bij?
De nieuwe Nederlandse zegels koop ik binnen enkele dagen na uitgifte aan de loketten, de langlopende frankeerzegels koop ik om de maand bij kijkend naar de drukdatums op de velranden. Voor het buitenland heb ik geen abonnementen meer - vroeger had ik dat voor Papua and New Guinea. Nieuw zegelmateriaal haal ik meestal uit de rondzending van de Leidse Vereniging waar ik regelmatig druktechnisch interessante dingen vind. Als ik een nieuw land wil onderzoeken dan probeer ik daar eerst verzamelaars van te vinden die me hun collectie willen laten bestuderen. De artikelen over Israel hadden niet kunnen ontstaan zonder Jo Has, die over België niet zonder Theo van Leeuwen en Eric Mesdagh, die over Indonesia niet zonder Hans Verschuur, etc. Het eigen materiaal dat ik misschien ooit nog ga tentoonstellen is van Israel, Ned. Indië, Indonesia, en Papua and New Guinea. Het liefst zou ik de geschiedenis van de rakeldiepdruk en aanverwante technieken in beeld willen brengen. Of dat via een tentoonstellingsobject het beste kan?
Een paar weken terug heb ik in Polen veel zegelmateriaal rechtstreeks aan de loketten gekocht omdat de lopende frankeerserie midden in een wijziging van drukvormaanmaak en papier zit. In 1982 België was koploper wat betreft de gegraveerde rakeldiepdrukcylinders, sinds eind 1996 doet ook de Poolse Waardepapierdrukkerij mee en dat weerspiegelt zich in de Dierenriem-zegels.
Belangrijke factoren in mijn contacten met PTT-administraties en zegeldrukkerijen zijn denk ik:
het feit dat ik me op stel als een filatelist met als primaire doel de verrijking met kennis en documentatie en niet met zegelmateriaal.
het feit dat bij voorop staat de interesse voor het productieproces en de waardering voor de geleverde prestaties en dat de dingen die mis zijn gegaan me als verzamelobject totaal niet interesseren [foutdrukken, drukfouten, dubbele tandingen, kopstaande middenstukken e.d horen in de papierversnipperaar thuis en niet in een filatelistische collectie!]
Welke Nederlandse of buitenlandse uitgifte(n) genieten uw voorkeur? Zijn ze louter tijdsgebonden en/of is uw keuze bepaald door één onderwerp?
Zoals al eerder aangegeven gaat m'n voorkeur uit naar zegels gedrukt in rakeldiepdruk of verwante fotochemische technieken zoals lichtdruk [fototypie] waarbij met betrekkelijk eenvoudige middelen warme drukwerkjes ontstaan. Offset-zegels krijgen tegenwoordig [al vanaf de jaren '50] uit economische overwegingen vaak de voorkeur, ze spreken mij over het algemeen niet aan. De echte klassieke drukmethodes als boekdruk en plaatdruk zijn vooral interessant om zegels te kunnen platen, de modernere plaatdruk-technieken zijn daarentegen weer vaak in combinatie gebruikt en alszodanig weer boeiend.
Indien u zelf een postzegel zou uitgeven, welk onderwerp zou u kiezen en waarom?
Ik heb 9 jaar geleden een kort verhaaltje geschreven over de familiegeschiedenis aan de hand van postzegels. Aan de werken van één van m'n voorvaderen zijn enkele postzegels gewijd. Het betreft zeeschilderingen van Ludof Backhuijsen op zegels van de DDR en Roemenië. Jammer vond ik het dat de voorvader die als Rijksarchivaris en mede-oprichter van De Gids het meeste impact had gemaakt op zijn tijd nooit een plek op een postzegel heeft kunnen krijgen: R.C. Bakhuizen van den Brink [1810-1865]. Uit zijn huwelijk met de Luikse Julie Simon ben ik de achter-achter-kleinzoon.
This text was made with
UDO
Release 6 Patchlevel 7
TOS
Copyright © 1995, 1996, 1997 by
Dirk Hagedorn
Postfach 8105
59840 Sundern
Germany
Internet: DHagedorn@t-online.de
UDO is a program that converts files that are written in the
Universal Document Format into ASCII, ST-Guide, LaTeX, Rich Text
Format, Pure C Help, Manualpage, HTML, WinHelp ,Texinfo,
Linuxdoc-SGML, LyX, Apple QuickView and Turbo-Vision-Help. Further
information and the current versions can be found at
http://members.aol.com/DirkHage
