|
In september 1980 werd een viertallige postcode ingevoerd [MdC 80-4-150,155] ter gelegenheid waarvan op 10 september een 4F zegel met Code Postal werd uitgegeven. Lang daarvoor vinden we echter al zegels op papier met fosforescentie. De frankeerserie van Groothertog Jan verscheen in 1974 met enige waarden voorzien van een fosforescente laag op het papier en violette vezels in het papier zoals we dat kennen van de Zwitserse zegels. In de MdC is hiervan niets terug te vinden. De combinatie van beide veranderingen van het papier trok desalniettemin voldoende aandacht bij filatelisten om ook een weerslag te vinden in de catalogi. |
De tussen 1974 en 1987 verschenen bijzondere uitgiften met fosforescentie zijn de meeste verzamelaars en catalogus-makers ontgaan. Dat ze verschenen op fosforescent papier had zeer waarschijnlijk niets te maken met postmechanisatie maar veeleer met het gebruik van papier in de postzegeldrukkerijen. Althans een vraag aan de Letzeburgse PTT [UV-Postmechanisatie nr. 33 pag. 128/129 van April 1976] levert een antwoord op van een teveel aan fosforescent papier in de drukkerij. |
|
Joh. Ensched? en Zonen hebben sinds de oorlog 3 emissies gedrukt in rasterdiepdruk voor Luxemburg. De archeologie-serie van 6 maart 1972 is gedrukt op wit fluorescent papier van Harrison and Sons, met de fluorescentie in zowel de coating als het papier zelf. Drie-kleurendruk met drukrichting B [1F] resp. L [3, 8, 15F], en rastermaat 80. Papierdoorzicht IIIa <-> [1F] resp. IIIa | [3, 8, 15F] en gom C1. Kamtanding 13 1/4:12 1/2 19/25. Deze kam is voor het eerst gebruikt in 1966 bij de CEPT-zegels, en als de "gewijzigde" B-kam beschreven door Jan Dekker in NMPh 1967 p.. Notatie: B19. De gewijzigde B-kam is ook gebruikt bij 1967 NATO [B20], 1970 VN [B19], 197. Gotische Kunst [B20], en 1976 Archeologie [B21]. |
Op 8 maart 1976 kwamen gelijktijdig 2 emissies uit: Verjaardagen Groothertogelijk huis met een 6F Groothertogin Charlotte en een 6F prins Henri [20 jaar]. Het Groothertogin Charlotte zegel is op Harrison papier gedrukt met een gele fosforescentie in de coating. Het is in principe hetzelfde papier dat we sinds 1972 bij de Nederlandse zegels kennen: HS3 1630/7%. Alleen bij de Nederlandse zegels is de coating op een paar uitzonderingen na [Juliana Regina 30, 50, 60c] door een wit fluorescerende stof gewit. Het Charlotte-zegel is met deze uitzonderingen te vergelijken. |
|
Het prins Henri zegel eveneens op Harrison papier maar zonder fosforescentie en met alleen witte fluorescentie in de coating. Voor beide zegels geldt dat het papier zelf een witte fluorescentie heeft. Papierdoorzicht: IIIa |, gom D2a. Kamtanding 13 1/2:13 1/4 22/27. Drukrichting voor beide zegels: R. Op initiatief van ontwerper Sem Hartz is gebruik gemaakt van een autotypisch raster voor de hoofdkleur [groen resp. donkerblauw]. De buitenrand van de tekening is strak gelijnd i.p.v. gekarteld als bij de gewone rasterdiepdruk. |
Vergelijk de manier van rasteren en omlijnen bij de Nederlandse Juliana Regina zegels. [NMPh 1984 ...] De hoofdkleur heeft rastermaat 80, en loopt met een hoek van 30 graden op. De drie overige kleuren zijn standaard gerasterd onder 45 graden en hebben rastermaat 80. De verschillen in papier tussen de beide waarden zijn zelfs tot de MICHEL catalogus doorgedrongen. |
|
Vreemd is echter dat in de MICHEL over de variatie bij de gelijktijdig verschenen Archeologie-serie niet gerept wordt over fosforescentie. Deze serie is uitgevoerd in drie-kleurendruk met rastermaat 80, drukrichting B [5, 6F] en L [12F]. Kamtanding 13 1/4:12 1/2 21/25 ofwel B21. Het papier, van Harrison and Sons, zelf is voorzien van een witte fluorescentie en heeft doorzicht IIIa <-> [5, 6F] resp. IIIa | [12F]. Volgens UV-Postmechanisatie nr. 34 pag. 137 van Juni 1976 zijn de 2 en 5F gedrukt op fosforescent papier en de 6 en 12F niet. Zo eenvoudig ligt het echter niet. Ik heb in ieder geval de 6F behalve op gewoon [d.w.z. wit fluorescente coating] papier ook nog op fosforescent papier!
!begin_table [|l|l|l|l|l|l|l|] !hline
waarde / value !! wit fluorescentie / white fluorescence !! geel fosforescentie + wit fluorescentie / yellow phospohrescence + whitefluorescence !! illustratie / illustration
2F Fibula !! x !! ? !! (!img [lux\archu02] [])
5F Beker !! x? !! x !! (!img [lux\archu05] [])
6F Pot !! x !! x !! (!img [lux\archu06] [])
12F Munt !! x !! ? !! (!img [lux\archu12] [])
!!
!end_table
Deze serie verdient nog veel aandacht van de verzamelaars! De MICHEL-catalogus zal benaderd moeten worden over een opstelling vergelijkbaar met de Nederlandse Juliana Regina guldenswaarden waar minstens dezelfde twee papiersoorten als bij deze Luxemburgse zegels voorkomen.
(!end_pag)
(!pagina)
(!beg_pag)
Sinds eind 1982 wordt voor de in Zwitserland bij de PTT-drukkerij gedrukte zegels behalve papier met een fosforescente laag ook papier gebruikt zonder een fosforescente laag, echter in beide gevallen nog wel met de bekende violette vezels. Bij de Zwiterse frankeerzegels is dit papier, in Zwitserland sindsdien het (!I)luxemburgse papier(!i) genoemd, gebruikt voor een oplage [2 VII 1984] van de 2F50 Turmhahn.
(!mid_pag)
Bij de Luxemburgse zegels in Bern gedrukt is het afhankelijk van het gebruikte drukproced? welke papiersoort gebruikt is:
(!B)1-kleurige plaatdruk, geen fosfor-laag(!b)
(!fs_min1)
!begin_description !short
!item [1982-09-09] 6F Bourscheid, 8F Vianden
!item [1984-09-10] 7F Hollenfels, 10F Larochette
!item [1985-09-23] 7F Echternach, 10F Luxemburg
!end_description
(!font_0)
(!B)1-kleurige plaatdruk gecombineerd met 1-kleurige rasterdiepdruk, wel fosfor-laag(!b)
(!fs_min1)
!begin_description !short
!item [1978-05-18] 6F E. Mayrisch
!item [1982-05-04] 8F Staatsmuseum, 8F Synagoge
!item [1983-09-07] 7F Diekirch, 10F Dudelange
!end_description
(!font_0)
(!end_pag)
(!pagina)
(!beg_pag)
Het door Courvoisier gebruikte papier had in die periode noch een fosforescente laag, noch een wit fluorescente laag. Sterker nog zelfs geen fluorescentie in de papierbrei. Onder de UV geen reactie, slechts een roodachtige papierkleur.
Begin 1987, gelijktijdig met Zwitserland, is Luxemburg overgegaan van geel fosforescent papier op geel fluorescent papier. De op 1987-03-09 verschenen series Beschermde Dieren [6, 10, 12, 25F] en Internationale Beurs [12F], en Radio Amateurs [12F] allen bij Courvoisier gedrukt hebben de fluorescente coating.
(!mid_pag)
De tweede reeks series op 1987-05-04 heeft dit ook voorzover bij Courvoisier gedrukt: Europa [12, 20F] en Schilderijen [10, 18F]. Echter zijn slechts van de fluorescent kader voorzien bij de St. Michaelskerk [12, 20F] welke in Wenen bij de Staatsdrukkerij is vervaardigd. Alle latere bijzondere zegels zijn afhankelijk van de druk op een bepaalde manier voorzien van gele fluorescentie.
(!end_pag)
!subnode Rolzegels
!html_name lux_rol
(!beg_pag)
In het (!B)MdC(!b) van 10 augustus 1983, nr. 4, op pag. 160-165 een artikel over de automaten van Luxemburg. Enkele technische gegeven over de rolzegel- en Frama-automaten zijn aan dat artikel ontleend.
Hoewel de allereerste automaten al in 1941 stond opgesteld in Luxemburg Stad en gevuld waren met Duitse zegels [o.a. 4+6pf Hitler] duurde het na de oorlog nog tot 1960 voordat de eerste automaten verschenen.
(!mid_pag)
Geheel in lijn met de Zwitserse postmechanisatie werden apparaten van het merk Sodeco [Societe' de Compteurs] te Geneve aangeschaft. In Zwitserland waren de typen MA2 [2 zegelkeuze] en MA3 [2 zegelkeuze + briefkaart] al vanaf 1949 in gebruik, in Luxemburg verscheen in 1960 de MA2B. Met een combinatie van twee munten [50c, 1F, 5F en 10F gangbaar] kon gekozen worden uit twee waarden enkel of dubbel. Het waren nog (!I)zwengelapparaten(!i). In juli 1983 stonden nog 71 automaten opgesteld welke 2x 1F resp. 2x 5F zegels opleverden.
(!end_pag)
(!pagina)
(!beg_pag)
In 1973 verschenen de Sodeco/SAIA SL11 automaten, nu electrisch aangedreven. Een aantal op de tarieven afgestelde keuzemogelijkheden. Per apparaat nog wel beperkt tot twee waarden. Met 10F konden b.v. 2x 2F en 1x 6F verkregen worden. In juli 1983 nog 9 automaten opgesteld: 3 in Luxemburg Stad [2+6F, 4+6F, 3+4F], 3 in Luxemburg Bahnhof, 1 in Walferdingen, 1 in Strassen, en 1 in Centre Europeen.
Om welke beschikbare frankeerzegels het precies gaat is niet makkelijk terug te vinden.
(!mid_pag)
Van de in 1960 verschenen Groothertogin Charlotte serie zijn mij de 0.50, de 1F en de 3F bekend. Uit de automaat verkregen als 2x0.50, 1x1F, en 2x3F.
De Groothertog Jan zegels hebben zeker na de invoering van de SL11 apparaten een grotere verscheidenheid gehad. Zelf ooit getrokken de 1x1F en 1x2F.
Strippen in veelvouden van 5 konden bij de luxemburgse filatelistische dienst verkregen worden.
(!end_pag)
(!pagina)
(!beg_pag)
De Zwitserse rolzegels [1960 Postgeschiedenis] waren voorzien van een rugnummer om de 5 zegels. De 5 verschillende rollen per zegelbaan waren voorzien van de letters L, M, N, O en P gevolgd door 4 cijfers. De letters A t/m K waren in gebruik geweest voor de kleinformaat rolzegels waarvan de zegelbaan 10 zegels breed was. Bij mankementen aan de numeroteur werd een Q gebruikt gebruikt i.p.v. L-P. Na draaien van de Charlotte zegels met rugnummer om de verticale as stonden de rugnummers gewoon leesbaar: L1790, L4545, M7595, M9110 en P9305.
(!mid_pag)
In 1966 ging de Postwertzeichendruckerei over op een nummering met of of 3 of 4-tallige nummers [de 500-rollen altijd 3-tallig, de 1000-rollen op 5 eindigend altijd 3-tallig, op 0 altijd 4-tallig, de 2000-rollen altijd 4-tallig]. Na draaiing om de verticale as stonden de rugnummers met de basis naar links. Deze nieuwe nummering heb ik niet bij de Charlotte rolzegels gezien. Bij de Jan-zegels echter moet in het begin nog de L-P nummering gebruikt zijn. De 2F op gewoon papier [kolom A] is me bekend met rugnummer L7075. Alle andere die ik gezien heb hebben nummers rond de 1400 [strippen van de filatelistische dienst]. De rugnummers zijn verschillend gekleurd, meestal een rode of groene kleur welke dicht bij de zegelkleur komt.
(!end_pag)
!subnode FRAMA-zegels
!html_name lux_frma
(!beg_pag)
De FRAMA-zegels hebben een turquoise ondergrond, in rasterdiepdruk bij Courvoisier, op papier van ... De ondergrond heeft een patroon van het woord (!I)Luxembourg(!i) in een kroon gevat.
De instelbare waarden tussen 1F en 84F worden in rood afgedrukt. Rastermaat van de afdruk: 55 [hor/vert].
Muntingooi met 1, 2, 5, 10 en 20F stukken. Keuze uit 4 knoppen, 3 voor de vaste instelling: drukwerk, briefkaart, brief binnenland.
In juli 1983 net van 4, 6, en 8F verhoogd naar 4, 7, 10F.
(!mid_pag)
De eerste automaat werd op 18 juli 1983 in gebruik genomen in Luxemburg Stad:
(!fs_min1)
!begin_itemize !short
!item 2501 Luxemburg Stad
!end_itemize
(!font_0)
Later verschenen nog de volgende:
(!fs_min1)
!begin_itemize !short
!item 2502 Luxemburg Station 10 juli 1984
!item 2503 Esch sur Alzette 10 juli 1984
!item 2504 Mersch 10 juli 1984
!item 2505 Luxemburg 1 22 mei 1986
!item 2506 Luxemburg 2 22 mei 1986
!item 2507 Ettelbruck 22 mei 1986
!end_itemize
(!font_0)
Drie loketfrankeermachines van het type Camp France hadden vanaf 25 september 1974 gestaan bij Luxemburg-Stadt, en Luxemburg-Bahnhof. De derde werd in reserve gehouden.
(!end_pag)
!subnode Automaatboekjes
!html_name lux_apzb
(!beg_pag)
Op 26 juni 1986 verschenen de eerste postzegelboekjes na de tweede wereldoorlog. Het zijn boekjes van 60F met de 2F en 10F Robert Schuman, welke eerst met een blauwe kaft, later in maart 1987 met een gele kaft verscheen. De eerste boekjesautomaten verschenen op 26 juni 1986 bij de kantoren Luxemburg 1 en 2. Boekjesautomaten staan ondertussen in de meeste grote plaatsen, behalve in de hoofdstad ondermeer ook in Esch sur Sure, Echternach en Vianden.
De op 18 september verschenen boekjes regeringsjubileum zullen in dezelfde automaten verschijnen.
(!mid_pag)
In de Schumann-boekjes zitten 3 blaadjes:
(!fs_min1)
!begin_itemize !short
!item een met 2F, 10F en twee labels
!item een met 4x 2F zegels
!item een met 4x 10F zegels.
!end_itemize
(!font_0)
De zegels hebben tanding 11 3/4 15/12, zijn boven res. onder ongetand. De rastermaat is R 125, de drukrichting R. Het papier reageert niet onder UV, blijft roodachtig, heeft groene en bruine vezels, zoals de meeste Courvoisier zegels. De gom is synthetisch, onzichtbaar.
In het Jubileum-boekje zitten eveneens 3 blaadjes:
(!end_pag)
!subnode Post-tarieven Binnenland 1963->
!html_name lux_tar2
|